Mariusz Urbanek

---

Życiorys

Mariusz Urbanek ukończył studia prawnicze na Wydziale Prawa Uniwersytetu Wrocławskiego. Jego kariera zawodowa rozpoczęła się w latach 1983–1990, kiedy pracował w tygodniku itd. Następnie od 1990 do 1991 był związany z Przeglądem Tygodniowym, a w latach 1992-1993 z Wprost. Lata 1994–2005 to czas, kiedy był reporterem w tygodniku Polityka, a w latach 2007-2011 redagował „Wieżę Ciśnień”, dodatek reporterski do wrocławskiej „Gazety Wyborczej”. W tym okresie zarządzał również działem kultury tej gazety.

Warto zaznaczyć, że w latach 2007–2008 Urbanek publikował felietony w Gazecie Giełdy Parkiet. Obecnie pełni funkcję kierownika działu publicystyki i historii we wrocławskim miesięczniku Odra, gdzie od 1990 roku publikuje stały felieton pt. „stan przejściowy”. W latach 2012–2021 był odpowiedzialny za Gabinety Świadków Historii w Muzeum Pana Tadeusza Zakładu Narodowego im. Ossolińskich.

Urbanek jest także współtwórcą i zastępcą redaktora naczelnego Tygodnika Internetowego TIN, który ukazywał się w latach 2001–2004. W 2005 roku zaangażował się jako zastępca redaktora naczelnego Tygodnika Dolnego Śląska „Piątek”. W latach 1997–2001 współtworzył cykliczny program telewizyjny „Jestem”, który obejmował rozmowy z wykonawcami tzw. piosenki środka; program był emitowany przez TV Polonia oraz Program II TVP.

W 2015 roku jego książka pt. Genialni. Lwowska szkoła matematyczna (Wydawnictwo Iskry, Warszawa 2014) otrzymała nominację do Nagrody Literackiej i Historycznej Identitas. Prof. Lech Maligranda w swojej recenzji dostrzegł jej potencjał w popularyzowaniu sylwetek polskich matematyków, jednak podkreślił, że nie może być ona traktowana jako źródło informacji o polskich matematykach z uwagi na liczne błędy zawarte w treści, a także brak odpowiednich informacji o samej matematyce.

W 2017 roku jego książka Makuszyński. O jednym takim, któremu ukradziono słońce zdobyła pierwsze miejsce w plebiscycie widzów TVP Kultura na „Najgorętszą książkę lata”. Z kolei w 2018 roku ta sama publikacja zdobyła (ex-aequo) Nagrodę Literacką Zakopanego. W 2019 roku książka Genialni. Lwowska szkoła matematyczna ukazała się również w języku ukraińskim pt. Геніальні. Львівська математична школа.

Twórczość

– W 1988 roku Mariusz Urbanek opublikował swoją książkę zatytułowaną Polska jest jak obwarzanek, wydaną przez Wydawnictwo Literackie.

– W 1991 roku ukazało się jego dzieło Wieniawa. Szwoleżer na Pegazie, które doczekało się II wydania w 2008 roku, i zostało opublikowane przez Wydawnictwo Dolnośląskie.

– Rok 1992 przyniósł kolejną książkę, Zły Tyrmand, wydaną przez Wydawnictwo Słowo.

– W 1995 roku Urbanek zaprezentował Piłsudski bis, a jego wydawnictwem było Wydawnictwo Rytm.

– W 1996 roku opublikował Mostek czarownic. Baśnie Wrocławskie, które również doczekało się II wydania w 2004 roku, wydanego przez Wydawnictwo Europa.

– W 1997 roku zadebiutował z książką Kisiel, wydaną przez Wydawnictwo Dolnośląskie.

– W tym samym roku ukazało się Zrób sobie Wrocław, ilustrowane rysunkami Tomasza Brody, a wydawcą była Wydawnictwo Funna.

– Kolejna publikacja z 1997 roku to Powódź. Wrocław, lipiec 1997, pierwszy album fotograficzny z tekstami i układem zdjęć, wydany przez Wydawnictwo Dolnośląskie.

– W 1998 roku Urbanek przedstawił książkę Wrocław. Tysiąc lat, wydaną przez Wydawnictwo Funna.

– W 2001 roku jego kolejnym dziełem były Przecieki niekontrolowane. Felietony z Odry, opublikowane przez Wydawnictwo Krakowskie.

– W 2003 roku, Mariusz Urbanek wydał książkę Dolny Śląsk. Siedem stron świata.

– W tym samym roku powstał również Opowieści kantora Dawida, monodram na 800-lecie Gminy Żydowskiej we Wrocławiu.

– Rok 2004 to publikacja Wrocław z nieba. Ostrów Tumski, która była albumem ze zdjęciami autorstwa Macieja i Tadeusza Szwedów. Ponadto, w tym roku ukazała się książka Tuwim wydana przez Wydawnictwo Dolnośląskie.

– W 2005 roku ukazały się Baśnie Dolnośląskie oraz Podróże przez Dolny Śląsk, który był albumem ze zdjęciami Stanisława Klimka.

– W 2006 roku Urbanek opublikował Masz to jak w banku, zbiór felietonów, wydany przez Wydawnictwo Bank Zachodni WBK. W tym samym roku wydano Kisielewscy: Jan August, Zygmunt, Stefan, Wacek, wydanie poszerzone i zmienione w stosunku do wcześniejszych edycji, przez Wydawnictwo Iskry.

– W 2007 roku opublikowana została Zły Tyrmand, znacznie poszerzona wersja książki z 1992 roku, również przez Wydawnictwo Iskry.

– W 2008 roku powstały Legenda wrocławskie, cykl pięciu krótkich sztuk wystawionych przez Wrocławski Teatr Lalek.

– W tym samym roku opublikowano także książkę Waldorff. Ostatni baron Peerelu, wydaną przez Wydawnictwo Iskry.

– W 2009 roku ukazała się poszerzona wersja Zrób sobie Wrocław, ilustrowana rysunkami Tomasza Brody.

– Rok 2010 przyniósł książki Romans biurkowy, czyli 99 dni z życia korporacji, Wrocławskich krasnali historie prawdziwe oraz Lato Muminków, adaptację opowiadań Tove Jansson.

– W 2011 roku zaprezentowano Broniewski. Miłość, wódka, polityka oraz Władysław Broniewski Wierszem przez życie, zawierający wybór poezji i posłowie przez Wydawnictwo Iskry.

– Także w tym roku zrealizowano Nawiedzony młyn, scenariusz spektaklu Wrocławskiego Teatru Lalek, wspólnie z Beatą Maciejewską.

– W 2013 roku ukazała się książka Brzechwa. Nie dla dzieci, wydana przez Wydawnictwo Iskry.

– W tym samym roku opublikowano bajkę Pierniki dla króla, związaną z Kościołem Pokoju w Świdnicy.

– Również w 2013 roku powstał Tuwim. Wylękniony bluźnierca, wydany przez Wydawnictwo Iskry.

– W 2014 roku wydarzeniem była premiera Brzydki Kaczorek, bajki muzycznej, w Operze i Filharmonii Podlaskiej w Białymstoku.

– W tym samym roku publikuje również Kurier z Warszawy, scenariusz komiksu o Janie Nowaku-Jeziorańskim, współpraca z Mateuszem Palką i rysunki Bartłomieja Stefanowicza. Książka została wydana przez Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

– W tym samym roku Urbanek zrealizował biografię Jan Nowak-Jeziorański. Biografia opowiadana, w której dokonał wyboru cytatów i redakcji wspólnie z Mateuszem Palką.

– W 2014 roku ukazała się książka Genialni. Lwowska szkoła matematyczna, wydana przez Wydawnictwo Iskry.

– W 2015 roku na rynku znalazło się nowe wydanie Wieniawa. Szwoleżer na Pegazie, poszerzone i zmienione w stosunku do wcześniejszych wersji, opublikowane przez Wydawnictwo Iskry.

– W 2017 roku wydano książkę Makuszyński. O jednym takim, któremu ukradziono słońce, która była publikacją Wydawnictwa Czarne.

– Dwa lata później, w 2018 roku, ukazał się Wojna w eterze, będąca drugą częścią komiksu o Janie Nowaku-Jeziorańskim, stworzona wspólnie z Mateuszem Palką, a rysował ją Paweł Janczarek. Wydano ją w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich.

– W 2018 roku miał także swoją premierę tytuł Profesor Weigl i karmiciele wszy, wydany przez Wydawnictwo Iskry.

– Ostatnia publikacja Urbaneka z 2019 roku to Zły Tyrmand, nowa wersja książki z 2007 roku, wydana przez Wydawnictwo Iskry.

– W najnowszej książce z 2023 roku autor przybliża postać Marian Eile, zatytułowanej Poczciwy cynik z «Przekroju», również wydanej przez Wydawnictwo Iskry.

---

Oceń: Mariusz Urbanek

---